ویروس ها و بدافزارها

ویروس ها و بدافزارها

 ويروس كامپيوتري چيست؟

ويروس كامپيوتر برنامه‌اي است كه مي‌تواند نسخه‌هاي اجرايي خود را در برنامه‌هاي ديگر قرار دهد. هر برنامه آلوده مي‌تواند به نوبه خود نسخه‌هاي ديگري از ويروس را در برنامه‌هاي ديگر قرار دهد. برنامه‌اي را برنامه ويروس می نامیم كه  همه ويژگيهاي زير را داراباشد:

1) تغيير نرم افزارهايي كه به برنامه ويروس متعلق نيستند با چسباندن قسمتهايي از این برنامه به برنامه‌هاي ديگر

2) قابليت انجام تغيير در بعضي از برنامه‌ها.

3) قابليت تشخيص این نکته که برنامه قبلاً دچار تغيير شده است يا خير.

4) قابليت جلوگيري از تغيير بيشتر يك برنامه در صورت تغییراتی در آن بواسطه ی ویروس .

5) نرم افزارهاي تغيير یافته ويژگيهاي 1 الي 4 را دارا هستند . اگر برنامه‌اي فاقد يك يا چند ویژگی از ویژگیهای فوق باشد،  نمی توان به طور قاطع آنرا ویروس نامید .

آشنايي با انواع مختلف برنامه‌هاي مخرب :

E-mail virus –

ويروسهايي كه از طريق E-mail وارد سيستم مي‌شوند معمولاً به صورت مخفيانه درون يك فايل ضميمه شده قرار دارند  که با گشودن يك صفحه ی HTML يا يك فايل قابل اجراي برنامه‌اي (يك فايل كد شده قابل اجرا) و يا يك word document  می توانند فعال‌ شوند.

Marco virus –

اين نوع ويروسها معمولاً به شکل ماکرو در فايلهايي قرار می گیرند كه حاوي صفحات متني (word document) نظير فايلهاي برنامه‌هاي Ms office ( همچون Microsoft word و Excel )هستند .

توضيح ماكرو: نرم افزارهايي مانند Microsoft word و Excel اين امکان را برای كاربر بوجود می آورند كه در صفحه متن خود ماكرويي ايجاد نماید،اين ماكرو حاوي يكسري دستور العملها، عمليات‌ و يا keystroke ها است كه تماماً توسط خود كاربر تعيين ميگردند.

ماكرو ويروسها معمولاً طوري تنظيم شده‌اند كه به راحتي خود را در همه صفحات متني ساخته شده با همان نرم افزار (Excel , ms word) جاي مي‌‌دهند.

• اسب تروآ:

اين برنامه حداقل به اندازه خود اسب تروآي اصلي قدمت دارد . عملكرد اين برنامه‌ها ساده و در عین حال خطرناك است.

در حاليكه كاربر متوجه نیست و با تصاویر گرافیکی زیبا و شاید همراه با موسیقی محسور شده ، برنامه عملیات مخرب خود را آغاز می کند.

براي مثال به خيال خودتان بازي جديد و مهيجي را از اينترنت Download كرده‌ايد ولي وقتي آنرا اجرا مي‌كنيد متوجه خواهيد شد که تمامی فايلهاي روي هارد ديسك پاك شده و يا به طور كلي فرمت گرديده است.

• كرمها (worm)

برنامه كرم برنامه‌اي است كه با كپي كردن خود توليد مثل مي‌كند. تفاوت اساسي ميان كرم و ويروس اين است كه كرمها براي توليد مثل نياز به برنامة ميزبان ندارند. كرمها بدون استفاده از يك برنامة حامل به تمامي سطوح سيستم كامپيوتري «خزيده» و نفوذ مي‌كنند.

• ويروسهاي بوت سكتور و پارتيشن

Boot sector قسمتی از ديسك سخت و فلاپي ديسك است كه هنگام راه اندازی سيستم از روي آن به وسيله كامپيوتر خوانده مي‌شود. Boot Sector یا ديسك سيستم ، شامل كدي است كه براي بار كردن فايلهاي سيستم ضروري است. این ديسكها داده هایی در خود دارند و همچنین حاوي كدي هستند كه براي نمايش پيغام راه اندازی شدن کامپیوتر بوسیلهی آن لازم است .

سكتور پارتيشن اولين بخش يك ديسك سخت است كه پس از راه‌اندازي سيستم خوانده مي‌شود. اين سكتور راجع به دیسک اطلاعاتي نظیر تعداد سكتورها در هر پارتيشن و نیز موقعيت همه ی پارتيشن‌ها را در خود دارد.

سكتور پارتيشن، ركورد اصلي راه‌اندازي يا Master Boot Record -MBR نيز ناميده مي‌شود.

بسياري ازكامپيوترها به گونه ای پيكربندي شده‌‌اند كه ابتدا از روي درايو: A راه‌اندازي میشوند. (اين قسمت در بخش Setup سيستم قابل تغيير و دسترسي است) اگر بوت سكتور يك فلاپي ديسك آلوده باشد، و شما سیستم را از روي آن راه‌اندازي كنيد، ويروس نيز اجرا شده و ديسك سخت را آلوده مي‌كند.

اگر ديسكی حاوي فايلهاي سيستمي هم نبوده باشد ولي‌ به يك ويروس بوت سكتوري آلوده باشد وقتی اشتباهاً ديسكت را درون فلاپي درايو قرار دهيد و كامپيوتر را دوباره‌ راه‌اندازي كنيد پيغام زير مشاهده مي‌شود. ولي به هر حال ويروس بوت سكتوري پيش از اين اجرا شده و ممكن است كامپيوتر شما را نيز آلوده كرده باشد.

Non-system disk or disk error

Replace and press any key when ready

كامپيوترهاي بر پايه Intel در برابر ويروسهاي Boot Sector و Partition Table آسيب پذير هستند.

تا قبل از اینکه سیستم بالا بیاید و بتواند اجرا شود صرفنظر از نوع سیستم عامل می تواند هر کامپیوتری را آلوده سازد.

HOAX –  (گول زنك‌ها)

اين نوع ويروسها در قالب پيغامهاي فريب آميزي ، كاربران اينترنت را گول زده و به كام خود مي‌كشد. اين نوع ويروسها معمولاً به همراه يك نامه ضميمه شده از طريق پست الكترونيك وارد سيستم مي‌شوند. متن نامه مسلماً متن مشخصي نیست و تا حدودي به روحيات شخصي نويسنده ويروس بستگی دارد، پیغامها می توانند مضمونی تحدید آمیز یا محبت آمیز داشته باشند و یا در قالب هشداری ، مبنی بر شیوع یک ویروس جدید ئر اینترنت ، یا درخواستی در قبال یک مبلغ قابل توجه و یا هر موضوع وسوسه انگیز دیگر باشد . لازم به ذکر است كه همه اين نامه‌ها اصل نمي‌باشند يعني ممكن است بسیاری از آنها پيغام شخص سازنده ويروس نباشند بلكه شاید پيغام ويرايش شده يا تغيير یافته از يك كاربر معمولي و يا شخص ديگري باشد كه قبلا اين نامه‌ها را دريافت كرده و بدينوسيله ويروس را با پيغامي كاملاً جديد مجدداً ارسال مي‌كند.

نحوه تغيير پيغام و ارسال مجدد آن بسيار ساده بوده ، همين امر باعث گسترش سريع Hoax‌ها شده،‌ با يك دستور Forward مي‌توان ويروس و متن تغيير داده شده را براي شخص ديگري ارسال كرد. اما خود ويروس چه شكلي دارد؟ ويروسي كه در پشت اين پيغامهاي فريب آميز مخفي شده مي‌تواند به صورت يك بمب منطقي ، يك اسب تروا و يا يكي از فايلهاي سيستمي ويندوز باشد. شيوه‌اي كه ويروس Magistre-A از آن استفاده کرده و خود را منتشر مي‌كند.

SULFNBK –  يك ويروس، يك شوخي و يا هردو ؟!

سايت خبري سافس چندي پيش خبري مبني بر شناخته شدن يك ويروس جديد منتشر كرد، ويروسي با مشخصه SULFNBK (SULFNBK.EXE)که ممکن است نام آن اغلب برای شما آشنا باشد .

SULFNBK.EXE نام فايلي در سيستم عامل ويندوز 98می باشد كه وظيفه بازيابي اسامي طولاني فايلها را به عهده دارد و در سيستم عامل ويندوز 98 فایلی سودمند می باشد .

اینجاست که می توان به مفهوم واقی HOAX ها پی برد ، فایل SULFNBK.EXE که معمولا از طریق پست الکترونیکی به همراه یک نامه ی فریب آمیز و شاید تهدید آمیز به زبان پروتکلی وارد سیستمها می شود دقیقا در جایی ساکن می شود که فایل سالم SULFNBK.EXEدر آنجاست به بیان بهتر اینکه جایگزین آن فایل سالم می شود. فايل SULFNBK.EXE آلوده در شاخه Command ويندوز 98 ساكن شده و چون به همان شکل و سايز مي‌باشد به همين منظور كاربر متوجه حضور يك ويروس جديد در سيستم خود نخواهد شد ، اينجاست كه فریب خورده، ويروس خطرناك Magistre-A كه در هسته اين فايل وجود دارد در اول ماه ژوين فعال شده و سازنده خود را به مقصودش مي‌رساند. نسخه‌اي ديگر از اين ويروس را مي‌توان يافت كه در 25 ماه مي فعال می شود. تفاوتي كه این ویروس نسخه قبلي خود دارد آنست كه روي فايل SULFNBK.EXE آلوده در درايو C ساكن مي‌شود. لازم به ذكر است اين ويروس در سيستم عامل ويندوز 98فعال شده و حوزه فعاليتش در درايو C مي‌باشد.

تشخيص اينكه فايل SULFNBK.EXE واقعاً آلوده است يا خير دشوار می باشد . البته شايد بعد از ماه ژوئن 2002 از طریق ویروس یابهای جدید مانند Norton Mcafee بتوان آنها را تشخیص داد ، اما در صورت در سترس نبودن ویروس یابهای مذکور ، حداقل می توان SULFNBK.EXE را چه آلوده و چه غیر آلوده پاک کرد ، البته از آنجايي كه فايل SULFNBK.EXE يك فايل سيستمي ويندوز به شمار مي‌رود ممكن است پاك كردن آن به سيستم عامل لطمه وارد كند، از اينرو بد نيست قبل از پاك كردن، نسخه‌اي از آن را بر روي يك فلاپي كپي كرده و نگه داريم. حقيقت آنست كه كمتر كسي ریسک می کند و این قبیل فایلها را اجرا می کند .

پيغامي كه ضميمه اين فايل ارسال مي‌شود نيز در چندین نسخه وجود دارد. همانطور كه قبلا ذکر شد نسخه ی اصل پیغام به زبان پرتغالي است اما ترجمه ی انگليسي و اسپانيولي آن میز یافت شده است .

به هرحال هر ويروس چه از نوع HOAX باشد و چه از انواع ديگر، مدتی چه طولانی و چه کوتاه روي بورس است و معمولاً لطمه‌هاي جبران ناپذیر خود را در همان بدو تولد به جاي گذاشته و بعد از مدتي مهار مي‌شود . نكته ی قابل توجه اینست كه با داشتن خداقل آشنایی از این ویروسها در همان شروع کار به راحتی مي‌توان با نسخه‌هاي جديدتر آن ويروس و يا ويروسهاي مشابه مبارزه كرد.

تروجان چیست ؟ چگونه کار می کند ؟

يك تروجان يك برنامه كامپيوتری می باشد كه جاسوس كامپيوتری نيز ناميده ميشود . يك تروجان وقتی در كامپيوتری اجرا می شود  در آن كامپيوتر ماندگار می شود ﴿ مانند ويروسها كه در كامپيوتر می مانند ﴾ .  با نصب فايروال و آنتی ويروسها می توانيم جلوی ورود بعضی از آنها را به سيستم خود بگيريم . البته همه تروجانها را آنتی ويروسها نميتوانند تشخيص دهند .

تروجانها  اطلاعاتی از كامپيوتر را ﴿ كامپيوتری كه فايل سرور در آن اجرا شده ﴾ به شخصی كه ﴿ هكرها ﴾ آن تروجان را به كامپوتر قربانی فرستاده , می فرستد . اين اطلاعات ميتواند پسوردهای كامپيوتر مانند پسورد Admin و يا پسوردهای اينترنتی مانند      Yahoo Password و Internet Connection Password و يا  آدرس IP باشد.

اين اطلاعات می توانند در قالب يك ايميل ﴿ E-Mail ﴾ به شخص هكر فرستاده شوند .

بعضی از تروجان ها توانايی سرويس دهی برای هكرها را نيز دارند ; يعنی اگر تروجانی در كامپيوتری اجرا شود فرستنده آن تروجان ميتواند كامپيوتر قربانی را با استفاده از كامپيوتر خود و از راه دور كنترل كند و عملياتی بر روی كامپيوتر ﴿ مانند : حذف فايل , مشاهده  درايوها , فرمت كردن درايوها و … ﴾ انجام دهد . البته بايد سرور ﴿ فايل اجرا شده در  كامپيوتر قربانی ﴾ اين سرويس دهی ها را دارا باشد .

CELLSAVER –  يك اسب تروا

a.k.a CellSaver- Celcom Screen Saver نير ويروسي از نوع HOAX مي‌باشد و علیرغم مدت زیادی که از اولین انتشار آن می گذرد کاربران زیادی را دچار مشکل ساخته است . اين ويروس برای کاربران اینترنت ارسال شده است . نسخه نخست آن در سال 1998 و نسخه جديدتر آن كمي بعد در آوريل 1999 به همراه يك پيغام دروغين منتشر شد.

هرگاه نامه‌اي با عنوان CELLSAVER.EXE به همراه فايلي با همين نام دريافت كرديد سریعا آنرا پاك کرده و از Forward كردن براي شخصی ديگر بپرهيزبد ،اينكار هيچ گونه لذتي نداشته ، فقط به انتشار و بقای بيشتر آن كمك می کند .

اين فايل يك اسب تروا كامل مي‌باشد ، يك فايل Screen Saver زيبا براي ويندوز که به محض اجرا شدن هر كسي را مجذوب و مسحور مي‌گرداند.

احتياط كنيد! CELLSAVER.EXE به محض اجرا شدن ، يك گوشي تلفن بي‌سيم Nokia را بصورت یک Screen Saver بر روی صفحه نمايش نشان مي دهد . در صفحه نمايش اين گوشي، می توان زمان و پيغامهارا ديد. بعد از يكبار اجرا شدن، ويروس فعال شده و شما خيلي زود متوجه خواهيد شد كه سيستم بسيار كند عمل کرده ، قادر به بوت شدن نخواهد بود و اطلاعات رود هارد ديسك نيز پاكسازي مي‌شوند .در نتیجه مجبور به نصب مجددكليه برنامه‌ها خواهيد بود.

در آخر باز هم يادآور مي‌شويم كه هرگز نامه های دريافتي كه كمي ناشناخته و مشكوك به نظر مي‌رسند را باز نكنيد.

• ويروسهاي چند جزئي Multipartite virus

بعضي از ويروسها، تركيبي از تكنيكها را براي انتشار استفاده کرده ، فايلهاي اجرائي، بوت سكتور و پارتيشن را آلوده می سازند. اينگونه ويروسها معمولاً تحت windows 98يا Win.Nt انتشار نمي‌يابند.

چگونه ويروسها گسترش مي‌يابند؟

زماني كه يك كد برنامة آلوده به ويروس را اجرا مي‌كنيد، كد ويروس هم پس از اجرا به همراه كد برنامه اصلي ، در وهله اول تلاش مي‌كند برنامه‌هاي ديگر را آلوده كند. اين برنامه ممكن است روي همان كامپيوتر ميزان یا برنامه‌اي بر روي كامپيوتر ديگر واقع در يك شبكه باشد. حال برنامه تازه آلوده شده نيز پس از اجرا دقيقاً عمليات مشابه قبل را به اجرا درمي‌اورد. هنگامیکه بصورت اشتراکی یک کپی از فایل آلوده را در دسترس کاربران دیگر کامپیوترها قرار می دهید ، با اجراي فايل كامپيوترهاي ديگر نيز آلوده خواهند شد. همچنين طبيعي است با اجراي هرچه بيشتر فايلهاي آلوده فايلهاي بيشتري آلوده خواهند شد.

اگر كامپيوتري آلوده به يك ويروس بوت سكتور باشد، ويروس تلاش مي‌كند در فضاهاي سيستمي فلاپي ديسكها و هارد ديسك از خود کپی هایی بجا بگذارد . سپس فلاپي آلوده مي‌تواند كامپيوترهايي را كه از روي‌آن بوت مي‌شوند و نيز يك نسخه از ويروسي كه قبلاً روي فضاي بوت يك هارد ديسك نوشته شده نيز مي‌تواند فلاپي‌هاي جديد ديگري را نيز آلوده نمايد.

به ويروسهايي كه هم قادر به آلوده كردن فايلها و هم آلوده نمودن فضاهاي بوت مي‌باشند اصطلاحاً ويروسهاي چند جزئي (multipartite) می گویند.

فايلهايي كه به توزيع ويروسها كمك مي‌كنند حاوي يك نوع عامل بالقوه مي‌باشند كه می توانند هر نوع كد اجرائي را آلوده ‌كنند. براي مثال بعضي ويروسها كدهاي را آلوده مي‌كنند كه در بوت سكتور فلاپي ديسكها و فضای سيستمي هارد ديسكها وجود دارند.

نوع ديگر این ويروس ها كه به ويروسهاي ماكرو شناخته می شوند ، مي‌توانند عمليات پردازش كلمه‌اي (word processing) يا صفحه‌هاي حاوي متن را كه از این ماكروها استفاده مي‌كنند ، آلوده می کنند. اين امر براي صفحه‌هايي با فرمت HTMl نيز صادق است.

از آنجائيكه يك كد ويروس بايد حتماً قابل اجرا شدن باشد تا اثري از خود به جاي بگذارد از اينرو فايلهايي كه كامپيوتر به عنوان داده‌هاي خالص و تميز با آنها سرو كار دارد امن هستند.

فايلهاي گرافيكي و صدا مانند فايلهايي با پسوند gif . ، jpg ، mp3، wav،…هستند .

براي مثال زماني كه يك فايل با فرمت picture را تماشا مي‌كنيد كامپيوتر شما آلوده نخواهد شد.

يك كد ويروس مجبور است كه در قالب يك فرم خاص مانند يك فايل برنامه‌اي .exe يا يك فايل متني doc كه كامپيوتر واقعاً آن را اجرا مي‌كند ، قرار گیرد .

عمليات مخفيانه ويروس در كامپيوتر

همانطور كه مي‌دانيد ويروسها برنامه‌هاي نرم افزاري هستند .آنها مي‌‌توانند مشابه برنامه‌هايي باشند كه به صورت عمومي در يك كامپيوتر اجرا می گردند .

اثر واقعي يك ويروس بستگي به نويسنده آن دارد. بعضي از ويروسها با هدف خاص ضربه زدن به فايلها طراحي می شوند و يا اینکه در عمليات مختلف كامپيوتر دخالت کرده و ايجاد مشکل مي‌كنند.

ویروسها براحتي بدون آنكه متوجه شويد خود را تكثير کرده ، گسترش مي‌يابند ، در حين گسترش يافتن به فايلها صدمه رسانده و يا ممكن است باعث مشكلات ديگری شوند.

نكته: ويروسها قادر نيستند به سخت افزار كامپيوتر صدمه ای وارد کنند . مثلاً نمی توانند باعث ذوب شدن CPU ، سوختن هارد دیسک و یا انفجار مانیتور و غیره شوند .

ويروسها و E-mail

شما صرفا با خواندن يك متن سادة e-mail يا استفاده از netpost ، ويروسي دريافت نخواهيد كرد. بلكه بايد مراقب پيغامهاي رمز دار حاوي كدهاي اجرائي و يا پيغامهایی بود كه حاوي فايل اجرائي ضميمه شده (يك فايل برنامه‌اي كد شده و يا يك word document كه حاوي ماكروهايي باشد) می باشند. از اين رو براي به كار افتادن يك ويروس يا يك برنامه اسب تروا ، كامپيوتر مجبور به اجرای كدهایی است مي‌توانند يك برنامه ضميمه شده به e-mail ، يك word document دانلود شده از اينترنت و يا حتي مواردی از روي يك فلاپي ديسك باشند.

نكاتي جهت جلوگيري از آلوده شدن سيستم

اول از هرچيزي به خاطر داشته باشيد اگر برنامه ای درست کار نکند یا کلا کامپیوتر در بعضی از عملیات سریع نباشد بدان معنا نيست كه به ویروس آلوده شده است .

اگر از يك نرم افزار آنتي ويروس شناخته شده و جديد استفاده نمي‌كنيد در قدم اول ابتدا اين نرم افزار را به همراه كليه امكاناتش بر روي سيستم نصب كرده و سعي كنيد آنرا به روز نگه داريد.

اگر فكر مي‌كنيد سيستمتان آلوده است سعي كنيد قبل از انجام هر كاري از برنامه آنتي ويروس خود استفاده كنيد.( البته اگر قبل از استفاده از آن، آنرا بروز كرده باشيد بهتر است). سعي كنيد بيشتر نرم افزارهاي آنتي ويروس را محك زده و مطمئن ترین آنها را برگزينيد.

البته بعضي وقتها اگر از نرم افزارهاي آنتي ويروس قديمي هم استفاده كنيد، بد نيست. زيرا تجربه ثابت كرده که ویروس یابهای قدیمی بهتر می توانند ویروسهایی را که برای مدتی فعال بوده و به مرور زمان بدست فراموشی سپرده شده اند را شناسایی و پاکسازی کنند .

ولي اگر جزء افرادي هستيد كه به صورت مداوم با اينترنت سروكار داريد حتماً به يك آنتي ويروس جديد و به روز شده نیاز خواهید داشت .

براي درك بهتر و داشتن آمادگي در هر لحظه براي مقابله با نفوذ ويروسها به نكات ساده ی زیر توجه کنید :

1- همانطور كه در بالا ذکر شد از يك كمپاني مشهور و شناخته شده‌ بر روي سيستم تان یک نرم افزار آنتی ویروس نصب كرده و سعي كنيد هميشه آنرا به روز نگه داريد.

2- همیشه احتمال ورود ويروسهاي جديد به سيستم وجود دارد . پس يك برنامه آنتي ويروس كه چند ماه به روز نشده نمي‌تواند در مقابل جريان ويروسها مقابله كند.

3-توصیه می شود براي آنكه سيستم امنيتي كامپيوتر از نظم و سازماندهي برخوردار باشد برنامه a.v (آنتي ويروس) خود را سازماندهي نمائيد ، مثلاً قسمت configuration نرم افزار a.v. خود را طوري تنظيم كنيد كه به صورت اتوماتيك هر دفعه كه سيستم بوت مي‌شود آن را چك نمايد، اين امر باعث مي‌شود سيستم شما در هر لحظه در مقابل ورود ويروس و يا هنگام اجراي يك فايل اجرائي ايمن شود.

4- برنامه‌هاي آنتي ويروس در يافتن برنامه‌هاي اسب تروآ خيلي خوب عمل نمي‌كنند از اين رو در باز كردن فايلهاي باينري و فايلهاي برنامه‌هاي excel و Word كه از منابع ناشناخته و احياناً مشكوك مي‌باشند محتاط عمل كنيد.

5-اگر براي ايميل و يا اخبار اينترنتي بر روي سيستم خود نرم افزار كمكي خاصي داريد كه قادر است به صورت اتوماتيك صفحات Java script و word macro ها و يا هر گونه كد اجرائي موجود و يا ضميمه شده به يك پيغام را اجرا نمايد توصيه مي‌شود اين گزينه را غير فعال (disable) نمائيد.

6-از باز کردن فایلهایی که از طریق چت برایتان فرستاده می شوند ، پرهیز کنید.

7- اگر احياناً بر روي هارد ديسك خوداطلاعات مهمي داريد حتماً از همه آنها نسخه پشتيبان تهيه كنيد تا اگر اطلاعات شما آلوده شده اند يا از بين رفتند بتوانيد جايگزين كنيد.

نكاتي براي جلوگيري از ورود كرمها به سيستم :

از آنجائيكه اين نوع برنامه‌ها (worms) امروزه گسترش بيشتري يافته و بايد بيشتر از ساير برنامه‌هاي مخرب از آنها دوري كنيم، از اين رو به اين نوع برنامه هاي مخرب بيشتر مي‌پردازيم.

كرمها برنامه‌هاي كوچكي هستند كه با رفتاري بسيار موذيانه به درون سيستم رسوخ كرده، بدون واسطه خود را تكثير كرده و خيلي زود سراسر سيستم را فرا مي‌گيرند. در زير نكاتي براي جلوگيري از ورود كرمها آورده شده است.

1) بيشتر كرمهايي كه از طريق E-mail گسترش پيدا مي‌كنند از طريق نرم افزارهاي microsoft outlook و يا out look express وارد سيستم مي‌شوند. اگر شما از اين نرم افزار استفاده مي‌كنيد پيشنهاد می شود هميشه آخرين نسخه security patch اين نرم افزار را از سايت microsoft دريافت و به روز كنيد.

همچنين بهتر است علاوه بر به روز كردن اين قسمت از نرم افزار outlook سعي كنيد ساير نرم افزارها و حتي سيستم عامل خود را نيز در صورت امكان هميشه به روز نگه داريد، و يا حداقل بعضي از تكه‌هاي آنها را كه به صورت بروز درآمده قابل دسترسي است.

اگر از روي اينترنت بروز مي‌كنيد و یا از cd ها و بسته‌هاي نرم افزاري آماده در بازار ،از اصل بودن آنها اطمينان حاصل كنيد.

2) تا جاي ممكن در مورد e-mail attachment ها محتاط باشيد. چه در دريافت e-mail و چه در ارسال آنها.

3) هميشه ويندوز خود را در حالت show file extensions قرار دهيد.

اين گزينه در منوي Tools/folder option/view با عنوان “Hide file extensions for known file Types” قرار داردكه به صورت پيش فرض اين گزينه تيك خورده است، تيك آنرا برداريد.

4) فايلهاي attach شده با پسوندهاي SHS و VBS و يا PIF را هرگز باز نكنيد. اين نوع فايلها در اكثر موارد نرمال نيستند و ممكن است حامل يك ويروس و يا كرم باشند.

5) هرگز ضمائم دو پسوندي را باز نكنيد.

email attachment هايي با پسوندهایی مانند Neme.BMP.EXE و يا Name.TxT.VBS و …

6) پوشه‌هاي موجود بر روي سيستم خود رابجز در مواقع ضروري با ديگر كاربران به اشتراك نگذاريد . اگر مجبور به اين كار هستيد، اطمينان حاصل كنيد كه كل درايو و يا شاخه ويندوز خود را به اشتراك نگذاشته اید.

7) زماني كه از كامپيوتر استفاده نمي‌كنيد كابل شبكه و يا مودم را جدا كرده و يا آنها را خاموش كنيد.

8) اگر از دوستي كه به نظر می رسد ناشناس است ایمیلی دريافت كرديد قبل از باز كردن ضمائم آن حتماً متن را چند بار خوانده و زماني كه مطمئن شدید از طرف يك دوست است ، آنگاه سراغ ضمائم آن برويد.

9)توصیه می شود فايلهاي ضميمه شده به ايميل‌هاي تبليغاتي و يا احياناً weblink هاي موجود در آن‌ها را حتي الامكان باز نكنيد.

10) از فايلهاي ضميمه شده‌اي كه به هر نحوي از طريق تصاوير و يا عناوين خاص، به تبلیغ مسائل جنسي و مانند آن می پردازند ، دوري كنيد. عناويني مانند porno.exe و يا pamela-Nude.VBS كه باعث گول خوردن كاربران مي‌شود.

11) به آيكون فايلهاي ضميمه شده نيز به هيچ عنوان اعتماد نكنيد. چرا که ممكن است كرمهايي در قالب فايل عكس و يا یک فایل متني فرستاده شود ولي در حقيقت اين فايل يك فايل اجرائي بوده و باعث فريب خوردن كاربر مي‌شود.

12)در massenger هايي مانند IRC، ICQ و يا AOL به هيچ عنوان فايلهاي ارسالي از جانب كاربران ناشناس on-line درchat system ها را قبول (accept) نكنيد.

13) از Download كردن فايل از گروه‌هاي خبري همگاني نیز پرهيز كنيد.(usenet news) زيرا اغلب گروه‌هاي خبري خود يكي از علل پخش ويروس می باشند .

CODERED يك نوع كرم اينترنتي

مركز تطبيق و هماهنگي Cert در پتيسبورگ كه مركزي براي بررسي اطلاعات سري كامپيوتري است، اذعان مي‌دارد كه ويروس CODERED احتمالاً به درون بيش از 280000 دستگاه متصل به اينترنت كه از سيستم عاملهاي NT4.0 و ويندوز 2000 استفاده مي‌كنند نفوذ كرده است. حال آنكه اين سيستم عاملها ، داراي مزيت محافظتی به وسيلة نرم افزارهاي خطاياب IIS5 و IIS4 می باشند .

هنگامي كه هر دو گونه اين ويروس (نسخه‌هاي 29.A و codered II ) تلاش مي‌كنند تا روي سرورهايي كه به وسيله سرويس‌هاي شاخص نرم افزارهاييكه IIS از لحاظ ضعفهاي عبوري يا مقاومت در برابر ويروسهاي جديد اصلاح نشده‌اند ، نفوذ و منتشر شوند،‌ يكي از دو نسخه قديمي اين ويروس طوري تنظيم شده است كه صفحات اوليه اتصال اينترنتي معروف به Homepage و يا start page مربوط به وب سرور آلوده شده را از حالت طبيعي خارج سازد.

اين ويروس طوري تنظيم شده است كه تا بيستمين روز ماه منتشر مي‌شود ،آنگاه با حالتي كه cert آن را مرحله ويرانگر ناميده است، چنان عمل مي‌كند كه خود سرويس محافظ شخصي را بر عليه آدرس اينترنتي داده شده وادار به خرابكاري مي‌كند. جالب است بدانيد اولين آدرس اينترنتي داده شده به ويروس وب سرور كاخ سفيد بوده است.

به نظر می رسد که این ویروس در آخرين ساعت بيست و هفتيمن روز ماه، بمباران و انتشارهاي خود را متوقف كرده ، وارد مرحله خواب موقتي شده و خود را غير فعال مي‌كند. حال آیا ويروس قدرت اين را دارد كه در اولين روز ماه بعد ، خود را براي فعاليتي دوباره بيدار كند.

يك مركز تحقيقات تخصصي كه در اوهايو ايالات كلمبيا شركتي مشاوره‌اي و فني است، به بررسي و تست ويروس Codered پرداخته و به اين نتيجه رسيده است كه اين مزاحم خواب آلود مي‌تواند دوباره خود را فعال کرده و فرآيند جستجوی ميزبانان جديد را از سر بگيرد.

بررسيها و نتايج به دست آمده نشان مي دهند كه codered براي شروع فعاليت مجدد، فايل مخصوصي را جستجو کرده و تا زمان پيدا كردن آن فايل و ساختن درايو مجازي خاصي به نام تروآ (Trojan) در حالت خواب باقي مي‌ماند.

كارشناسان فني بر اين عقيده‌اند كه اين ويروس مجبور نيست خود را بيدار و فعال كند تا برای سیستمها تحديدی جدي به حساب آید. در حال حاضر سيستم‌هاي آلوده ی بسیاری وجود دارند كه ناخودآگاه براي انتشار و سرايت ويروس به سيستم‌هاي ديگر تلاش مي‌كنند. يكي از كارشناسان SARC يكي از مراكز تحقيقاتي مي‌گويد : از آنجا كه كامپيوترهاي زيادي هستند که ساعتها درست تنظيم نشده ، شاهد انتشار مجدد اين ويروس خواهيم بود. تنها يكي از سيستم‌هاي آلوده، براي انتشار موج جديدي از اختلالات كافي خواهد بود.

محاسبات مركز تطبيق و هماهنگي CERT نشان مي‌دهد كه ويروس Codered 250000 ، سرور ويندوزهايي كه در خلال 9 ساعت اول فعاليت زود هنگام خود، سرور ویندوزهایی که آسیب پذیر بوده اند را آلوده ساخته است. بولتن خبري CERT تخمين مي‌زند كه با شروع فعاليت ويروس از يك ميزبان آلوده، زمان لازم براي آلوده شدن تمام سيستم‌هايي كه عليرغم استفاده از نرم افزارهاي IIS (البته نسخه‌هاي قديمي آن) همچنان آسيب پذير مانده‌اند، كمتر از 18 ساعت است! اين رخدادها، اين سوال را تداعی می کنند كه چه تعداد از كامپيوترهاي آلوده شده قبلي، تاكنون اصلاح و پاكسازي شده‌اند؟ اگرچه سرور كاخ سفيد، هدف اصلي حملات خرابكارانه Codered بوده است،‌ با اين حال اين كرم كينه جو هنوز مشكلات بسیاری را براي ميزبانان به وجود مي‌آورد.

ویروس ها چگونه کار می کنند ؟

ویروس های رایانه ای بسیار اسرار آمیز هستند و توجه بسیاری از برنامه ویسان مشاوران امنیتی شبکه های اینترنتی و حتی افراد عادی که از رایانه برای کارهای معمولی خود استفاده میکنند را به خود جلب کرده اند و سالانه هزینه هنگفتی برای جلوگیری ازانتشار و بالا بردن امنیت شبکه ها و رایانه ها د رمقابل ویروس ها صرف می شود. اگر بخواهیم از دید دیگری به ویروس ها نگاه کنیم نقاط آسیب پذیری و میزان آسیب پذیر بودن سیستم رایانه ای خود و یا اکنیت شبکه ای که ما د رحال کار با آن هستیم به ما نشان می دهند که البته ممکن است این کار کمی برایمان گران تمام شود!

یک ویروس که از طراحی و زیر ساخت پیچیده و سازمان یافته ای بهره مند باشد می تواند تاثیرات شگفت انگیز و در بعضی موارد مخرب بر روی شبکه اینترنت بگذارد. اثراتی که این ویروس ها بر اینترنت میگذارند و تعداد رایانه ها یی که آلوده می کنند خود گواه ارتباطات پیچیده و عظیم انسان ها و رایانه ها و شبکه های اطلاع زسانی در اینترنت می باشد.

برای مثال ویروس جدید مایدمMydoom worm)) تخمین زده شده که در یک روز حدود 255 هزار رایانه را آلوده کرده باشد. ویروس ملیسا( Melissa virus ) در سال 99 و من شما را دوست دارم I LOVE YOU در سال 2000 که ویروس های قدرتمندی که مایکروسافت و بسیاری از شرکت های ارائه دهنده سرویس ایمیل را مجبور کرد تا زمان پاک سازی و رفع مشکلات بوجود آمده توسط ویروس سرورهای خود را خاموش کنند . شاید وقتی کمی تحقیق کنید و عملکرد این ویروس ها را مورد مطالعه قرار دهید بسیار شگفت زده خواهید شد وقتی بفهمید که این ویروس ها بطرز بسیار ساده ای این کار ها را انجام می دهند. اگر در زمینه برنامه نویسی اطلاعات مختصر و یا حتی زبان برنامه نویسی بلد باشید با دیدن کد های برنامه این ویروس ها به ساده بودن و طرز کار ساده آن ها پی خواهید برد و از آن شگفت زده می شوید.

• کرمهای اینترنتی مفید

خبرگزاری BBC در می ۲۰۰۱ خبر از ظهور و گسترش کرمی به نام کرم پنیر (Cheese worm) داد. محتوای خبر نشان از فعالیت این کرم علیه هکرها میداد، نه به نفع آنان!

«یک ویروس مفید در حال گشت در اینترنت است و شکاف امنیتی کامپیوترها را بررسی و در صورت یافتن، آنها را می‌بندد. هدف این کرم، کامپیوترهای با سیستم عامل لینوکس است که توسط یک برنامه مشابه اما زیان‌رسان قبلا مورد حمله قرار گرفته‌اند.»

اما این کرم توسط شرکت‌های تولید آنتی‌ویروس تحویل گرفته نشد! چراکه آنان معتقد بودند هر نرم‌افزاری که تغییراتی را بدون اجازه در یک کامپیوتر ایجاد کند، بالقوه خطرناک است.

در مارس همین سال یک برنامه زیان‌رسان با عنوان Lion worm (کرم شیر) سرویس‌دهندگان تحت لینوکس بسیاری را آلوده و درهای پشتی روی آنها نصب کرده بود تا ایجادکنندگان آن بتوانند از سرورها بهره‌برداری کنند. کرم همچنین کلمات عبور را می‌دزدید و به هکرهایی که از این ابزار برای ورود غیرمجاز استفاده می‌کردند، می‌فرستاد. این درهای پشتی می‌توانستند برای حملات DoS نیز استفاده شوند.

کرم پنیر تلاش می‌کرد بعضی از خسارات وارده توسط کرم شیر را بازسازی کند. در حقیقت کرم پنیر شبکه‌هایی با آدرسهای مشخص را پیمایش می‌کرد تا آنکه درهای پشتی ایجاد شده توسط کرم شیر را بیابد،‌ سپس برای بستن سوراخ، وصله آنرا بکار می‌گرفت و خود را در کامپیوتر ترمیم‌شده کپی می‌کرد تا برای پیمایش شبکه‌های دیگر با همان شکاف امنیتی از این کامپیوتر استفاده کند.

مدیران سیستمها که متوجه تلاشهای بسیاری برای پیمایش سیستمهایشان شده بودند، دنبال علت گشتند و کرم پنیر را مقصر شناختند. ارسال گزارشهای آنها به CERT باعث اعلام یک هشدار امنیتی گردید.

این برنامه با مقاصد بدخواهانه نوشته نشده بود و برای جلوگیری از فعالیت هکرهای مزاحم ایجاد گشته بود. اما بهرحال یک «کرم» بود. چرا که یک شبکه را می‌پیمایید و هرجا که میرفت خود را کپی ‌می‌کرد.

زمانیکه بحث کرم پنیر مطرح شد، بعضی متخصصان امنیت شبکه‌های کامپیوتری احساس کردند که ممکن است راهی برای مبارزه با شکافهای امنیتی و هکرهای آسیب‌رسان پیدا شده باشد. یکی از بزرگترین علتهای وجود رخنه‌های امنیتی و حملات در اینترنت غفلت یا تنبلی بسیاری از مدیران سیستمهاست. بسیاری از مردم سیستمهای خود را با شکافهای امنیتی به امان خدا! رها می‌کنند و تعداد کمی زحمت نصب وصله‌های موجود را می‌دهند.

بسیاری از مدیران شبکه‌ها از ورود برنامه‌ها و بارگذاری وصله‌ها ابراز نارضایتی می‌کنند. این نکته‌ای صحیح است که یک وصله ممکن است با برنامه‌های موجود در کامپیوتر ناسازگار باشد. اما در مورد یک کرم مفید که وجود شکافهای امنیتی در سیستمها را اعلام می‌کند، چه؟ این روش مشکل مدیرانی را که نمی‌توانند تمام شکافهای امنیتی را ردیابی کنند، حل می‌کند.  بعضی می‌گویند که برنامه‌های ناخواسته را روی سیستم خود نمی‌خواهند. در پاسخ به آنها گفته می‌شود «اگر شکاف امنیتی در سیستم شما وجود نداشت که این برنامه‌ها نمی‌توانستند وارد شوند. یک برنامه را که سعی می‌کند به شما کمک کند، ترجیح می‌دهید یا آنهایی را که به سیستم شما آسیب می‌رسانند و ممکن است از سیستم شما برای حمله به سایرین استفاده کنند؟ »

این آخری، یک نکته مهم است. رخنه‌های امنیتی کامپیوتر شما فقط مشکل شما نیستند؛ بلکه ممکن است برای سایر شبکه‌ها نیز مساله‌ساز شوند. ممکن است فردی نخواهد علیه بیماریهای مسری واکسینه شود، اما بهرحال بخشی از جامعه‌ای است که در آن همزیستی وجود دارد.

آنچه که در این میان آزاردهنده است این است که هرساله برای امنیت اتفاقات بدی رخ میدهد، و هرچند تلاشهایی برای بهبود زیرساختهای امنیتی انجام می‌گیرد، اما برای هر گام به جلو، دو گام باید به عقب بازگشت. چرا که هکرها باهوش‌تر و در نتیجه تهدیدها خطرناکتر شده‌اند. و شاید بدلیل تنبلی یا بار کاری زیاد مدیران شبکه باشد.

در بیشتر موارد، مشکلات بزرگ امنیتی که هر روزه درباره آنها می‌خوانید، بخاطر وجود حملاتی است که برروی سیستمهایی صورت می‌گیرد که به علت عدم اعمال وصله‌ها، هنوز مشکلات قدیمی را درخود دارند.

بنابه عقیده بعضی، اکنون زمان استفاده از تدبیر براساس کرم! و ساختن کرمهای مفید برای ترمیم مشکلات است. درباره این روش قبلا در مجامع مربوط به امنیت بحث شده است و البته هنوز اعتراضات محکمی علیه استفاده از آنها وجود دارد. اما در مواجهه با شبکه های zombie (کامپیوترهای آلوده ای که برای حملات DoS گسترده، مورد استفاده قرار می گیرند) که تعداد آنها به دههاهزار کامپیوتر میرسد، می توانند یک شبه! توسط کرمهای مفید از کار انداخته شوند.

البته،  یک کرم مفید هنوز یک کرم است و بحث دیگری که در اینجا مطرح می شود این است که کرمها ذاتا غیرقابل کنترل هستند، به این معنی که کرمهای مفید هم باعث بروز مشکلات ترافیک می شوند و بصورت غیرقابل کنترلی گسترده می گردند. این مساله در مورد بیشتر کرمها صدق می کند، اما دلیل آن این است که تاکنون هیچ کس یک کرم قانونی! و بدرستی برنامه نویسی شده ایجاد نکرده است. می توان براحتی کنترلهای ساده ای همچون انقضاء در زمان مناسب و مدیریت پهنای باند را که این تاثیرات ناخوشایند را محدود یا حذف کند، برای یک کرم مفید تصور کرد.

اشکال وارده به ایجاد یک کرم قانونی و مناسب این است که زمان زیادی می طلبد، بسیار بیشتر از زمانی که یک کرم گسترش پیدا می کند. در پاسخ می توان گفت بیشتر کرمها از مسائل تازه کشف شده بهره نمی برند. بیشتر آنها از شکافهای امنیتی استفاده می کنند که مدتهاست شناخته شده اند.

تعدادی پرسش وجود دارد که باید پاسخ داده شوند. چه کسی این کرمها را طراحی و مدیریت می کند؟ دولت، CERT، فروشندگان یا اینکه باید تشکل هایی براه انداخت؟ برای ترمیم چه ایراداتی باید مورد استفاده قرار گیرند؟ روند اخطار برای سیستمهایی که توسط یک کرم مفید وصله شده اند، چیست؟ آیا پیامی برای مدیر شبکه بگذارد؟ که البته هیچ کدام موانع غیرقابل حلی نیستند.

بهرحال، بهترین کار مدیریت صحیح سیستمهایتان است، بنحوی که با آخرین ابزار و وصله های امنیتی بروز شده باشند. در این صورت دیگر چندان نگران وجود کرمها در سیستمهایتان نخواهید بود.

آنچه که نمی توان در مورد آن با اطمنیان صحبت کرد، امن و موثر بودن یک کرم مفید است، که این مطلب مطالعات و تحقیقات جدی را می طلبد. بعلاوه اینکه، اگر برنامه نوشته شده در دنیای بیرون متفاوت از آزمایشگاه رفتار کند، چه کسی مسوولیت آنرا می پذیرد؟ مساله بعدی اینست که تحت قانون جزایی بعضی کشورها، هک کردن یک سیستم و تغییر دیتای آن بدون اجازه زیان محسوب می شود و چنانچه این زیان به حد مشخصی مثلا ۵هزار دلار برسد، تبهکاری بحساب می آید، حتی اگر قانون جنایی حمایتی برای نویسندگان کرمهای مفید درنظر بگیرد. ایده اصلی در این بین، اجازه و اختیار برای دستیابی به کامپیوتر و تغییر دیتای آن یا انجام عملیاتی بر روی آن است. از منظر قانونی، این اجازه می تواند از طرقی اعطاء شود. بعلاوه اینکه سیستمهایی که امنیت در آنها رعایت نشود، اساسا به هر کس اجازه تغییر دیتا را می دهند.

خوشبختانه، روشهای محدودی برای اخذ اجازه وجود دارد. برای مثال، ISPها از پیش بواسطه شرایط خدمات رسانی به مشتریانشان اجازه تغییر دیتا را دارند. یک ISP معتبر ممکن است حتی سرویس بروز رسانی رایگان یک برنامه ضدویروس را نیز به مشتریانش ارائه کند.

راه دیگر اخذ اجازه از طریق پروانه های دولتی است. مثلا در بعضی کشورها، افسران پلیس این قدرت را دارند که بتوانند تحت قوانین محدود و شرایط خاصی وارد فضای خصوصی افراد شوند. مثال دیگر در مورد سارس است. افراد می توانند بخاطر سلامت عمومی قرنطینه شوند، اما فقط توسط افرادی که اختیارات دولتی دارند.

در آخر توجه شما را به یک مساله جلب می کنیم: اجرای قوانین سلامت بیشتر بصورت محلی است، در حالیکه اینترنت ماهیت دیگری دارد. ممکن است بتوان در بعضی کشورها به سوالات مربوط در مورد نوشتن و گسترش کرمهای مفید جواب داد، اما کاربران کشورهای دیگر را شامل نمی شود.